Pada 19 Ogos 2025, satu lagi episod istimewa TaxEdu Podcast Siri ke-4 telah berlangsung di Ibu Pejabat LHDN, Cyberjaya. Episod kali ini menjadi tumpuan apabila menampilkan dua panel hebat iaitu:
- Asyraf Bin Arsad (AA Superscalper) – Educator & Strategic Partner LHDN 2025
- Tuan Irsyad Tariq– Peguam LHDN
Topik hangat yang dibincangkan ialah isu “Ekonomi Bayangan” (Shadow Economy) — satu fenomena yang semakin meruncing dan memberi kesan besar kepada hasil negara.
Apa Itu Shadow Ekonomi?
Shadow ekonomi atau ekonomi bayangan merujuk kepada aktiviti ekonomi yang tidak dilaporkan atau disembunyikan daripada pihak berkuasa cukai. Ia mungkin nampak biasa seperti berniaga tanpa lesen, tidak mengeluarkan resit, atau mengambil upah secara tunai tanpa rekod. Tetapi kesannya sangat besar terhadap kestabilan negara.
Menurut kajian Bank Dunia, shadow ekonomi boleh mencecah sehingga 20-30% daripada KDNK sesebuah negara membangun. Di Malaysia sendiri, anggaran kerugian hasil kerajaan akibat shadow ekonomi mencecah berbilion ringgit setiap tahun.
Punca & Bagaimana Shadow Ekonomi Berlaku
Dalam sesi panel, antara faktor utama yang dikupas oleh AA dan Tuan Irsyad ialah:
- Ketidakpercayaan terhadap sistem percukaian – Ramai peniaga kecil beranggapan cukai hanya membebankan.
- Kurang kesedaran cukai – Tidak semua sedar bahawa walaupun berniaga kecil-kecilan, rekod tetap perlu disimpan.
- Transaksi tunai tanpa rekod – Peniaga kedai makan, bengkel kereta, atau pasar malam sering elak lapor pendapatan sebenar.
- Pekerjaan sampingan tanpa daftar – Contoh seperti freelance, servis online, kelas tuisyen.
- Sengaja menipu rekod perniagaan – Mengisytiharkan pendapatan lebih rendah daripada sebenar.
Akibat Shadow Ekonomi
Fenomena ini bukan sahaja merugikan kerajaan, malah juga memberi kesan langsung kepada rakyat:
- Kehilangan hasil negara – Dana untuk pendidikan, kesihatan, infrastruktur berkurang.
- Persaingan tidak adil – Peniaga yang tidak bayar cukai boleh jual lebih murah berbanding peniaga sah.
- Risiko undang-undang – Jika ditangkap, pelaku boleh dikenakan siasatan jenayah cukai.
Undang-Undang & Penalti Shadow Ekonomi
Dalam sesi itu, Tuan Irsyad turut menegaskan bahawa shadow ekonomi bukan sekadar kesalahan biasa, tetapi boleh dianggap jenayah cukai. Antara akta dan penalti yang dibincangkan:
📌 Akta Cukai Pendapatan 1967
- Seksyen 77B & 77(1) – Kewajipan mengemukakan Borang Nyata Cukai Pendapatan.
- Seksyen 112(1) – Gagal mengemukakan BNCP boleh didenda RM200 hingga RM20,000 atau penjara sehingga 6 bulan atau kedua-duanya sekali.
- Seksyen 113(1)(a) – Memberi maklumat tidak benar boleh didenda RM1,000 – RM10,000 dan penalti tambahan 200% daripada cukai terkurang bayar.
- Seksyen 114 – Kesalahan mengelak cukai (tax evasion) boleh dihukum denda RM1,000 hingga RM20,000 atau penjara sehingga 3 tahun atau kedua-duanya, serta penalti tambahan 300%.
📌 Penalti Tambahan
Selain denda dan penjara, LHDN boleh mengenakan:
- Penalti lewat bayar (10% – 45%)
- Taksiran tambahan (additional assessment) jika pendapatan disembunyikan.
Suasana Perbincangan
AA menekankan bahawa kesedaran pendidikan cukai perlu bermula dari bawah — termasuk usahawan mikro dan peniaga kecil. Beliau menambah bahawa ramai sebenarnya tidak berniat menipu, cuma kurang faham tentang kepentingan rekod dan laporan yang betul.
Sementara itu, Tuan Irsyad pula menjelaskan pengalaman beliau dalam siasatan jenayah cukai, di mana terdapat kes peniaga kecil yang akhirnya berdepan penalti jutaan ringgit kerana mengelak cukai bertahun-tahun.
Kesimpulan
Episod TaxEdu Podcast kali ke-4 ini membuka mata ramai pendengar bahawa shadow ekonomi bukanlah perkara kecil. Ia ibarat “iceberg”, nampak kecil di permukaan tetapi sebenarnya besar di dasar.
Dengan adanya gabungan perspektif educator (AA) dan penguatkuasaan undang-undang (LHDN), mesej yang jelas dapat disampaikan — bayar cukai bukan sekadar kewajipan undang-undang, tetapi juga tanggungjawab sosial sebagai rakyat Malaysia.
